Słowniczek terminów

access to (vocational) education and training
dostęp do kształcenia i szkolenia (zawodowego)
Warunki, okoliczności lub wymagania (np. rodzaj kwalifikacji, poziom wykształcenia, kompetencje, doświadczenie zawodowe, itp.) determinujące przyjęcie do instytucji
oświatowych i uczestnictwo w ich programach.
Źródło: za Unesco, 1995.

accreditation (of a VET provider or training programme)
akredytacja (instytucji kształcenia lub programu szkolenia zawodowego)
Oficjalne uznanie, przez właściwe ciała legislacyjne lub organizacje zawodowe, instytucji kształcenia lub szkolenia zawodowego, programu nauczania lub działalności usługowej spełniających wymagane kryteria (jakościowe).
Źródło: za Canadian Information Centre for International

accreditation of prior learning (APL)
akredytacja doświadczenia nabytego
W większości przypadków jest to system uznawania osiągnięć w uczeniu się zdobytych w drodze kształcenia/szkolenia formalnego i potwierdzonych przyznanymi świadectwami, chociaż doświadczenie nabyte może obejmować wszystkie formy kształcenia, w tym kształcenia nabytego poprzez doświadczenie. 

accreditation of prior experiential learning (APEL)
akredytacja kształcenia nabytego przez doświadczenie
System uznawania osiągnięć w uczeniu się zdobytych w drodze kształcenia incydentalnego. Uznanie może nastąpić poprzez przyznanie świadectwa/certyfikatu lub poprzez zwolnienie z obowiązkowego uczestnictwa w kursie/szkoleniu lub jego części. W niektórych ujęciach APEL może być wykorzystywana w powiązaniu z akredytacją doświadczenia nabytego

accreditation of skills and competences / assessment (of skills and competences)
ewaluacja (umiejętności i kompetencji) / ocena (umiejętności i kompetencji)
Zbiór metod i procedur używanych do oceny osiągnięć jednostki (wiedzy teoretycznej, praktycznej i/lub kompetencji) stanowiący zwykle podstawę do ich formalnego
poświadczenia.
Komentarz: w języku angielskim termin „assessment“ zwykle odnosi się do oceny kompetencji, zaś termin „evaluation“ do oceny metod szkolenia lub instytucji szkolących.
Źródło: Cedefop, 2003.
Termin pokrewny: certyfikacja/poświadczenie (umiejętności i kompetencji)

basic skills
umiejętności podstawowe
Umiejętności i sprawności niezbędne do funkcjonowania we współczesnym społeczeństwie, np. umiejętności słuchania, mówienia, pisania, czytania oraz znajomość działań arytmetycznych.
Źródło: Cedefop, 2000.

certification (of skills and competences)
certyfikacja / poświadczenie (kompetencji)
Proces formalnego uwierzytelnienia, zgodnie ze standardową procedurą oceny, wiedzy, umiejętności praktycznych i/lub kompetencji nabytych przez jednostkę. Świadectwa lub
dyplomy wydawane są przez akredytowane instytucje poświadczające kwalifikacje.
Komentarz: certyfikacja uwierzytelnia wyniki zarówno kształcenia formalnego, jak też kształcenia incydentalnego / nieformalnego.
Źródło: Cedefop, 2002.

competence
kompetencja
Zdolność stosowania wiedzy teoretycznej, praktycznej i umiejętności w rutynowych lub nowych sytuacjach.
Źródło: Cedefop, 2002.

credit transfer system (in VET) (ECTS and ECVET)
system transferu punktów (w kształceniu i szkoleniu zawodowym) (ECTS i ECVET)
System, który umożliwia oszacowanie i porównanie osiągnięć osoby uczącej się (w ramach zajęć kursowych, szkolenia lub praktyki) oraz przeniesienie (transfer)
uzyskanych wyników z jednej instytucji kształcenia do drugiej, dzięki punktom transferowym (tzw. kredytom) przypisanym do programów kształcenia i szkolenia. Europejski System Przenoszenia Punktów Transferowych (The European Credit Transfer System, ECTS) jest stosowany w odniesieniu do osiągnięć nauczania na poziomie szkolnictwa wyższego. Europejski System Przenoszenia Punktów Transferowych dla Szkolnictwa Zawodowego (The European Credit [system] for Vocational Education and Training, ECVET) nie jest tak dobrze opracowany, choć Komisja Europejska stworzyła w roku 2002 grupę techniczno-roboczą, której zadaniem jest analiza możliwości wdrożenia i funkcjonowania takiego systemu.

criterion-referenced assessment
ocenianie kryterialne
Ocenianie i sprawdzanie aktywności uczniów z zastosowaniem  wyróżnionych kryteriów jakościowych. Działanie ucznia jest oceniane w odniesieniu do zestawu niezależnych (lub zewnętrznych) wymagań. Mogą być one określone w różny sposób, np. jako kryteria, standardy, kompetencje lub odpowiednie poziomy działania.  Jeśli jeden uczeń wykaże się osiągnięciem i spełnieniem tych wymagań uzyskuje zaliczenie, bez względu na to ilu uczniów poza nim wykaże się podobnym osiągnięciem (tak jak w ocenianiu normatywnym).

European Qualifications Framework (EQF)
Europejska Ramowa Struktura Kwalifikacji
Propozycja stworzenia Europejskiej Ramowej Struktury Kwalifikacji została wysunięta przez Komisję Europejską we wrześniu 2006. Europejska Ramowa Struktura Kwalifikacji składa się z 8 poziomów kwalifikacji, z których każdy opisany jest pod kątem trzech elementów wyników nauczania (zdobytej wiedzy, umiejętności i kompetencji). Europejska Ramowa Struktura Kwalifikacji ma w założeniu dostarczyć “neutralnego” punktu odniesienia, wg którego możliwe byłoby porównywanie kwalifikacji zdobytych w różnych krajach europejskich, w celu promowania mobilności, zarówno geograficznej, jak i tej na rynku pracy, oraz kształcenia przez całe życie. Proces porównywania kwalifikacji w poszczególnych państwach z Europejską Ramową Strukturą Kwalifikacji powinien zostać zakończony od roku 2010.  Wprowadzenie konkretnych odniesień do Europejskiej Ramowej Struktury Kwalifikacji we wszystkich nowych państwowych świadectwach kwalifikacyjnych powinno zostać zakończone do roku 2012. Odniesienia te są dobrowolne dla poszczególnych państw. 

evaluation (of learning)
ewaluacja (uczenia się)
Określenie często używane jako alternatywne dla terminu ocenianie, które jednak opisuje proces wyraźnie od niego odmienny. Ewaluacja jest interpretacją informacji w celu ogólnego jej zrozumienia. Składa się z dwóch wymiarów: 

• formułowanie ocen
• podejmowanie decyzji

Ocenianie, poprzez testowanie ucznia, dostarcza informacji o danej osobie w postaci wyników przez nią osiągniętych. Interpretacja tych wyników (zawierająca również ich analizę) wraz z innymi istotnymi informacjami dotyczącymi danej osoby (np. nt. ukończonych form kształcenia, kursów, szkół itp.) może doprowadzić do oceny stopnia jej motywacji, jej mocnych i słabych stron, osiąganych postępów oraz wyników nauczania.  Ten etap ewaluacji kończy się przemyślaną oceną obecnych osiągnięć i może zawierać również prognozy co do wyników i osiągnięć w przyszłości. W oparciu o tę ocenę możliwe jest podjęcie pewnych decyzji, które sprecyzują działania na przyszłość, takie jak np.: zapewnienie dodatkowej pomocy w konkretnych obszarach kształcenia/szkolenia, doradzanie konkretnej specjalizacji ze względu na wykazane mocne strony, polecanie kursów alternatywnych lub na wyższym poziomie zaawansowania, itd. 

experiential learning
kształcenie przez doświadczenie
W niektórych zastosowaniach, termin ten (np. Cedefop 2004) uważany jest za synonimiczny dla kształcenia incydentalnego. Jednak kształcenie przez doświadczenie może mieć zarówno szersze, jak i dokładniejsze zastosowanie w tym sensie, że możliwe jest uczenie się zarówno przez jak i z własnego doświadczenia. Wykonując jakąś czynność możemy nauczyć się jak wykonywać ją lepiej (np. powtarzając ją w celu poprawienia sposobu jej wykonywania), tak więc uczymy się przez wykonywanie tej czynności, gdy ją wykonujemy. Ale możemy również uczyć się na podstawie tego doświadczenia, czy też z niego (tj. po samym zdarzeniu), poprzez refleksję nad nim oraz określenie obszarów poprawy i dostosowania. W tym rozumieniu, jako procesów kształcenia, termin kształcenie przez doświadczenie może być stosowany do wszystkich form kształcenia (formalnego, nieformalnego, incydentalnego)

fairness of assessment
sprawiedliwość oceny
Kwestia kluczowa w ocenianiu, rozumiana zwykle jako słuszność i rzetelność (a czasem i użyteczność).  Słuszność oceny odnosi się do stopnia, w jakim każda forma oceniania odpowiada jego celom, tj. w rzeczywistości sprawdza, co ma na celu zmierzyć i czy jest to odpowiedni środek sprawdzenia docelowych rezultatów nauczania.  Rzetelność oceny odnosi się do stałości/spójności oceniania, tj. ten sam test wygeneruje taki sam wzorzec wyników dla dwóch lub więcej populacji uczniów. Wyniki nie powinny się różnić ze względu na to, kto ocenia lub jest oceniany. Użyteczność oceny odnosi się do potrzeby, by ocenianie było łatwe w zastosowaniu, efektywne kosztowo jeśli chodzi o opracowanie i  wykonanie, łatwo-mierzalne w oparciu o jasne i zrozumiałe kryteria, oraz by jego wyniki mogły być skutecznie stosowane w kontekście potrzeb każdego ucznia. Zdarza się czasem, że test jest wybierany ze względu na jego użyteczność raczej niż odpowiedniość, wiedząc, że inne formy oceniania mogą być bardziej właściwe. 

formal learning
kształcenie formalne
Kształcenie, które odbywa się w sposób zorganizowany i zinstytucjonalizowany (w placówce oświatowej/ośrodku szkoleniowym lub w miejscu pracy) i jest jednoznacznie
określane jako nauczanie (w sensie określenia celów, czasu trwania, zasobów). Z punktu widzenia uczestnika kształcenie formalne ma charakter uczenia się zamierzonego
(intencjonalnego). Prowadzi zwykle do certyfikacji.
Źródło: Cedefop, 2003.

identification of learning (non-formal and informal)
identyfikacja kształcenia (nieformalnego i incydentalnego)
Identyfikacja ta rejestruje oraz czyni widocznymi wyniki nauczania danego ucznia. Nie skutkuje bezpośrednio przyznaniem formalnego zaświadczenia lub dyplomu, ale może stanowić podstawę przyznania takowego.
[Council of the European Union, 2004]

informal learning
kształcenie incydentalne
Kształcenie wynikające z codziennych sytuacji zaistniałych w środowisku pracy, w rodzinie, w trakcie wypoczynku. Nie jest zorganizowane ani zinstytucjonalizowane (w sensie określenia celów, czasu trwania, zasobów). Z punktu widzenia uczestnika kształcenie incydentalne ma charakter uczenia się mimowolnego (niezamierzonego). Zazwyczaj nie prowadzi do certyfikacji.
Komentarz: kształcenie incydentalne bywa też określane jako nauka przez doświadczenie (ang. experiential learning, kształcenie nabyte przez doświadczenie).
Źródło: Cedefop, 2003.

know-how
know-how
Praktyczna umiejętność lub wiedza w zakresie technologii produkcji lub techniki zarządzania itp.
Żródło: Dubisz, S. (red.), Uniwersalny Słownik Języka Polskiego,
PWN, Warszawa, 2003.
Term oznaczający zwykle wiedzę praktyczną lub kompetencję i często stawiany na równi z francuskim savoir-faire (wiedzieć-jak-robić). Jednakże zarówno francuska jak i angielska wersja mogą odnosić się do społecznego wymiaru zachowania się, wskazując na coś, co zupełnie osobno mogłoby nazywać się “taktem”.

know how to be
(wiedzieć-jak-się-zachowywać)
W języku angielskim, nieodpowiednie tłumaczenie francuskiego określenia savoir d’être; wiedzieć jak się zachowywać w zmieniających się okolicznościach (sugerując coś więcej niż tylko dobre maniery lub savoir-vivre).

knowledge
wiedza
Jest wiele definicji wiedzy, jednak współczesne koncepcje odwołują się do kilku podstawowych pojęć:
(a) Arystoteles podzielił logikę na teoretyczną i praktyczną. Zgodnie z tym podziałem, współcześni teoretycy (Alexander et al., 1991) wyróżniają wiedzę deklaratywną
(teoretyczną) i proceduralną (praktyczną). Wiedza deklaratywna obejmuje znajomość konkretnych zdarzeń, faktów i empirycznych uogólnień, a także formułuje głębsze zasady dotyczące natury rzeczywistości. Wiedza proceduralna łączy w sobie heurystykę, metodologię, planowanie, działania praktyczne, proceduralne, rutynowe, strategie, taktyki, techniki i triki (Ohlsson, 1994);

(b) możliwe jest zróżnicowanie form wiedzy w zależności od sposobu postrzegania świata: podjęto rozmaite próby opracowania takiej listy, w której zwykle pojawiają się
następujące kategorie:
- wiedza obiektywna (przyrodnicza/naukowa) określona na podstawie stopnia pewności;
- wiedza subiektywna (literacka/estetyczna) określona na podstawie stopnia autentyczności;
- wiedza moralna (ludzka/normatywna) określona na podstawie zbiorowej akceptacji rozróżnienia między dobrem a złem;
- wiedza religijna/duchowa określona na podstawie odniesienia do istoty nadprzyrodzonej (Boga).
Ten elementarny podział stanowi podstawę pytań, które formułujemy, metodologii, których używamy i odpowiedzi, których udzielamy w procesie poszukiwania wiedzy.

(c) wiedza dzieli się na jawną i ukrytą. Wiedza ukryta (Polanyi, 1966) to wiedza, która jest w posiadaniu uczącego się i wpływa na jego procesy kognitywne, choć niekoniecznie jako wiedza wyrażana bądź uświadomiona. Wiedza jawna jest wiedzą, którą uczący się może świadomie weryfikować, włączając również do niej wiedzę ukrytą, która przechodzi w jawną, gdy staje się ‘przedmiotem myślenia’ (Prawat, 1989).
Źródło: Cedefop, 2000.

knowledge society/knowledge based society
społeczeństwo wiedzy/społeczeństwo oparte na wiedzy
Społeczeństwo, którego zorganizowane działanie opiera się na tworzeniu, szerzeniu i wykorzystaniu wiedzy.
Źródło: Cedefop, 2001 in European Commission, Communication Making a European area of lifelong learning a reality, COM(2001) 678 final.

learning
kształcenie/uczenie się/nauka
Kumulatywny proces stopniowego przyswajania coraz bardziej złożonych i abstrakcyjnych elementów wiedzy (pojęć, kategorii, wzorców zachowań lub modeli zjawisk) i/lub nabywania umiejętności i kompetencji.
Źródło: za Lave, 1997.

learning aims
ogólne cele nauczania (również ogólne cele edukacyjne)
Rodzaje wyników nauczania określające ogólne cele lekcji, modułu, kursu szkolenia takie jak: rozwinięcie umiejętności…; uświadomienie…; zrozumienie…
Zob. learning outcomes, wyniki nauczania.

learning by doing
uczenie się przez wykonywanie
Uczenie się poprzez powtarzane wykonywanie tego samego zadania, jednak bez instruowania przez nauczyciela.
[Cedefop, 2004]
Zob. experiential learning, kształcenie nabyte przez doświadczenie.

learning by using
uczenie się przez używanie
Uczenie się poprzez powtórne używanie narzędzi, wyposażenia lub obiektów, jednak bez instruowania przez nauczyciela.
[Cedefop, 2004]
Zob. experiential learning, kształcenie nabyte przez doświadczenie.

learning content
treści nauczania (również treści edukacyjne)
Zagadnienia, tematy oraz aktywności stanowiące to, co jest przedmiotem uczenia się przez ucznia lub grupę uczniów w trakcie procesu kształcenia.
[Cedefop, 2004]

learning objectives
zoperacjonalizowane cele nauczania (również zoperacjonalizowane cele edukacyjne)
Termin czasem rozumiany jako synonimiczny dla wyników nauczania.  Jednakże zoperacjonalizowane cele nauczania są twierdzeniami nt. zakładanych  wyników nauczania. Stawiają one uczniowi cele do zrealizowania. Zoperacjonalizowane cele nauczania są jednakże wyrażane w sposób umożliwiający ocenienie realizacji owego założonego nauczania na końcu lekcji, modułu, kursu szkolenia. 
Zob. learning outcomes, wyniki nauczania.

learning outcome(s)/learning attainments
wyniki nauczania/rezultaty nauczania
Całokształt wiedzy, umiejętności i/lub kompetencji, które nabyła osoba (nauczana) i które jest w stanie zademonstrować po zakończeniu procesu dydaktycznego.
Źródło: Cedefop, 2003.

Zdefiniowane lub opisane osiągnięte wyniki nauczania i/lub wyniki założone do osiągnięcia przez ucznia w obszarze wiedzy (i rozumienia), umiejętności oraz kompetencji. Wyniki nauczania określają co uczeń powinien wiedzieć, rozumieć oraz być w stanie zrobić po zakończeniu procesu uczenia się. Mogą zostać wykorzystane w celu określenia programu kursu/szkolenia, jego jednostek i modułów. Mogą być rownież wykorzystane do określenia konkretnych treści Nauczania, które mają być opanowane przez uczniów podczas oraz na koniec każdej sesji instruktażowej/szkoleniowej. Jako środek służący definiowaniu nauczania, wyniki nauczania:

• czynią nauczanie widocznym
• ukonkretniają uczniowi stawiane przed nim wymagania edukacyjne
• uwzględniają uznanie szerszego zakresu nauczania
• ułatwiają dostęp do dalszej nauki/szkolenia
• pomagają w tworzeniu i rozwijaniu europejskiego systemu transferu punktów dla kształcenia i szkolenia zawodowego
• mogą stanowić podstawę do opracowywania Narodowych Ramowych Struktur Kwafilikacji
• stanowią podstawę dla Europejskiej Ramowej Struktury Kwalifikacji jako neutralnego systemu referencyjnego

Wyniki nauczania są wyrażane za pomocą określeń umożliwiających uczniowi wykazanie się osiągnięciem konkretnych rezultatów nauczania z wykorzystaniem takich czasowników jak: rozpoznać, określić, zilustrować, zdefiniować, opisać, wyjaśnić, rozwiązać… itp. Dołączone do poszczególnych lekcji lub sesji szkoleniowych, takie wyniki nauczania nazywamy szczegółowymi wynikami nauczania (specific learning outcomes).
Zob. learning objectives, zoperacjonalizowane cele nauczania; Dokument Ramowy

lifelong learning          
uczenie się przez całe życie / kształcenie przez całe życie
Całość aktywności poznawczych podejmowanych w trakcie życia z myślą o pogłębieniu wiedzy, umiejętności i/lub kwalifikacji – z przyczyn osobistych, społecznych i/lub zawodowych.
Źródło: Cedefop, 2003.

lifewide learning
uczenie się przez całokształt sytuacji życiowych
Kształcenie – formalne, nieformalne lub incydentalne – które ma miejsce w dowolnych okolicznościach i okresach życia (osobistego, społecznego i/lub zawodowego).
Komentarz: uczenie się przez doświadczenie życiowe jest składową uczenia się przez całe życie.
Źródło: Cedefop, 2003.

National Qualifications Frameworks
Narodowe Ramowe Struktury Kwafilikacji
Narodowe Ramowe Struktury Kwalifikacji (NQFs) organizują państwowe świadectwa (certyfikaty, dyplomy, stopnie naukowe) wg hierarchicznej skali uporządkowanej w oparciu o opisy poziomów kwalifikacji. Nie wszystkie Narodowe Ramowe Struktury Kwalifikacji, tam gdzie istnieją, są modelowane na tym samym wzorcu co Europejska Ramowa Struktura Kwalifikacji (EQF).
Zob. European Qualifications Framework, Europejska Ramowa Struktura Kwalifikacji; oraz Dokument Ramowy.

new basic skills           
nowe umiejętności podstawowe
Nowe umiejętności, które wspólnie z umiejętnościami podstawowymi, potrzebne są do funkcjonowania we współczesnym społeczeństwie. Należą do nich umiejętności korzystania z technologii informacji i komunikacji (TIK), znajomość języków obcych, kultura techniczna, przedsiębiorczość oraz umiejętności społeczne.
Źródło: Cedefop, 2003, za Lisbon European Council, Conclusions of the Presidency, paragraph 26.

non-formal learning
kształcenie nieformalne
Kształcenie, które jest częścią zaplanowanych działań nie będących z definicji formami uczenia się (w sensie określenia celów, czasu trwania, zasobów), zawierających
jednak istotny składnik edukacyjny. Z punktu widzenia uczestnika kształcenie nieformalne ma charakter uczenia się zamierzonego. Zazwyczaj nie prowadzi do certyfikacji.
Komentarz: kształcenie nieformalne bywa określane terminem kształcenia quasi-zorganizowanego.
Źródło: Cedefop, 2003.

norm-referenced assessment
ocenianie w odniesieniu do normy
Porównuje wyniki osiągane przez jedną osobę z wynikami osiąganymi przez innych, również ocenianych za to samo zadanie. Uczniowie ustawiani są w rankingu albo na podstawie bieżącego testu, albo na podstawie wyników osiągniętych w pewnym przedziale czasowym. Wyniki mogą podlegać zwykłej krzywej dystrybucji, w której ten sam odsetek uczniów osiąga np. wyróżnienie lub uzyskuje (albo nie) zaliczenie co roku na tym samym egzaminie. Jednakże górna granica dla każdego z tych stopni może zmieniać się z roku na rok (w oparciu o odsetek przyznany każdemu przedziałowi wyników), zgodnie z umiejętnościami i wiedzą każdej konkretnej grupy uczniów poddawanych ocenie. To, z kolei, może prowadzić do sytuacji uzyskania zaliczenia w jednym roku i jego nieuzyskania w innym roku.

peer assessment                                                      
ocena koleżeńska
Uczniowie mogą poprawiać prace swoich kolegów lub oceniać sposób wykonania przez nich zadań, choć taka ocena nie zadecyduje zwykle o sukcesie lub niepowodzeniu konkretnego ucznia. Często uzyskiwana po indywidualnych lub zespołowych prezentacjach informacja zwrotna ma na celu pobudzanie do refleksji nad działaniem i osiągnięciami oraz zachęcanie do dalszej nauki. Może być nieocenioną metodą zawodowego rozwoju nauczycieli i szkoleniowców.

performance criteria
kryteria osiągnięć
Zob. criterion-referenced assessment, ocenianie kryterialne

prior learning                  
doświadczenie nabyte
Całokształt wiedzy teoretycznej, praktycznej i/lub kompetencji nabytych drogą wcześniej niezweryfikowanych form kształcenia bądź doświadczeń.
Źródło: Cedefop, 2003.

programme (of education or training)                                       
program (kształcenia lub szkolenia)
W niektórych systemach znany również jako kurs. Harmonogram (oraz kolejność) treści nauczania realizowanych w celu przyswojenia konkretnej wiedzy, umiejętności, czy kompetencji w ustalonym przedziale czasowym. W większości przypadków, procedury oceniania będą dołączone do programu. Dłuższe programy/kursy będą często dzielone na mniejsze jednostki lub moduły, każdy z własnymi ogólnymi celami nauczania, treściami edukacyjnymi, oraz procedurami.

recognition of learning (non-formal and informal)                 
uznanie kształcenia (nieformalnego i incydentalnego)         
Rezultat zidentyfikowania kształcenia nieformalnego oraz incydentalnego oraz jego oceny. Może on być wyrażony przez przyznanie certyfikatu lub dyplomu, choć możliwe są również inne formy uznania jak np. powołanie na stanowisko/awansowanie na nauczyciela zawodu, zwolnienie z uczestnictwa w części programów/kursów edukacyjnych/szkoleniowych. 
Zob. identification of learning (non-formal and informal) identyfikacja kształcenia (nieformalnego i incydentalnego); validation of learning (non-formal and informal) uznanie/obiektywizacja kształcenia (nieformalnego i incydentalnego)

recognition (of skills and competences)
uznanie (umiejętności i kompetencji)

(a) Uznanie formalne: Proces przyznania umiejętnościom i kompetencjom oficjalnego statusu drogą:
- wydania stosownych świadectw lub dyplomów bądź
- uznania równoważności, transferu punktów (kredytowych) lub uwierzytelnienia nabytych umiejętności i kompetencji;
i/lub
(b) uznanie społeczne: akceptacja wartości kompetencji przez środowisko ekonomiczne i społeczne.
Źródło: Cedefop, 2003.

self-assessment
samoocena
Może stanowić cenną formę oceniania dla uczniów, umożliwiając im „posiadanie” własnego uczenia się. Na samoocenę może składać się np. poprawianie własnej pracy (lecz niedzielenie się wynikami z innymi uczniami), oraz/lub prowadzenie dziennika uczenia się, z których obydwa mają na celu umożliwienie uczniowi refleksji nad własnym doświadczeniem oraz postępem we własnej nauce.

skill(s)
umiejętności zawodowe
Wiedza i doświadczenie niezbędne do wykonywania danego zadania lub zawodu.
Źródło: Cedefop, 2003.

specific learning outcomes
szczegółowe wyniki nauczania
Zob. learning outcomes wyniki/rezultaty nauczania

• types of assessment
• rodzaje oceniania
• Możemy wyróżnić trzy szerokie w swych zakresach rodzaje oceniania:
• ocenianie diagnostyczne wykorzystywane w celu stwierdzenia obecności lub braku niezbędnej wiedzy i umiejętności, zwykle na początku programu/kursu/szkolenia.
• ocenianie formatywne dostarcza informacji zwrotnej uczniom i uczniom zawodu.  Ten rodzaj oceniania jest wykorzystywany w celu monitorowania procesu uczenia się w trakcie okresu szkolenia.
• ocenianie sumujące, czasem znane również jako `ocenianie końcowe’. Jako takie stanowi werdykt co do sukcesu lub niepowodzenia ucznia w ukończeniu kursu/programu edukacyjnego/szkoleniowego, czy też jednostki/modułu w ramach takiego programu. 

Zob. Dokument Ramowy w celu zapoznania się ze szczegółami

validation of informal/non-formal/prior learning
uznanie kształcenia incydentalnego/nieformalnego/obiektywizacja kształcenia
incydentalnego/nieformalnego       
Proces ewaluacji i oficjalnego uznania zasobu wiedzy, umiejętności i kompetencji nabytych w różnorodnych okolicznościach życiowych, na przykład w trakcie edukacji,
pracy i w czasie wolnym.
Źródło: za The International Encyclopaedia of Education.

validation of learning (non-formal and informal)
uznanie kształcenia (nieformalnego i incydentalnego)/obiektywizacja kształcenia (nieformalnego i incydentalnego)             
Dwa zastosowania terminu “uznanie” (ang. validation) zostały uznane przez Radę Unii Europejskiej:

• uznanie opiera się na ocenie wyników nauczania osiągniętych przez indywidualnych uczniów i może skutkować przyznaniem świadectwa, certyfikatu, zaświadczenia, lub dyplomu.
• Termin “uznanie” jest stosowany w konkretnym rozumieniu… ale używany jest różnie w Państwach Członkowskich Unii. W niektórych z nich, termin ten jest używany powszechnie jako obejmujący nie tylko samą identyfikację, ale również  ocenę i uznanie kształcenia nieformalnego i incydentalnego.

[Council of the European Union, 2004]
Pierwsze z powyższych zastosowań, uznanie jako ocena dokonana w oparciu o harmonogram wymagań (wyników nauczania, kryteriów, kompetencji) znane jest w niektórych systemach jako akredytacja. Taka akredytacja ma dwa powszechne zastosowania: akredytacja doświadczenia nabytego (APL) oraz akredytacja wykształcenia nabytego przez doświadczenie (APEL), jak ma to miejsce w Belgii, Irlandii, Słowacji, Finlandii, oraz Wielskiej Brytanii. Drugie, bardziej globalne zastosowanie terminu “uznanie kształcenia” – zawierające trzy procesy identyfikacji, oceny oraz uznania kształcenia – pozwala na uniknięcie niezgodności terminologicznej (i zostało poparte przez/w Colardyn and Bjørnvald, 2005; and Webb, 2007)
Zob. accreditation of prior experiential learning akredytacja kształcenia nabytego przez doświadczenie; accreditation of prior learning akredytacja doświadczenia nabytego